Yangın ve Mesleki Yeterlilikler
Yurtdışında yangın konusunda akredite mesleki yeterlilik standartları oluşturulmuş ve görev – sorumluluklar ayrıntılı olarak tanımlanmıştır. Ancak ülke ölçeğinde ise acı gerecek şu ki; Yangın sektöründe akredite mesleki yeterlilikler yok. Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından 2016 yılında sadece seviye 3-4-5-6 itfaiyeci tanımlanmıştır. Oysa ki itfaiye yangından korunum ve yangın önlemeden çok yangın oluştuktan sonra yangın ile mücadele edebilme disiplini üzerine kurulmuş bir kurumdur.
Yangının oluşma aşamasına gelene kadar bir çok aşama vardır ve yangın güvenlik sektörünün içerdiği bir çok alt başlık bulunmaktadır. Yangınla mücadelede en önemli konular yangından korunum , yangını önleme ve yangına karşı dizayn aşamalarının ele alınmasıdır. Üretim ve hizmet olarak değerlendirildiğinde yangın sektöründe bir çok mesleki hizmet alanı bulunmaktadır. Maalesef ki tüm bu meslek grupları ve iş alanları için akretide bir eğitim , sertifikalandırma ve yeterlilik tanımlanması yapılmamıştır.
Sektörde çalışanların mesleki bir eğitiminin bulunmaması hizmet kalitesini düşürmekte ve sektörün gelişmesini uzmanlaşmayı engellemektedir. Kötü niyetli insanların barınması mümkün kılabilmekte , bunun yanı sıra gerçekten iyi niyetli çalışmasına ve çabalamasına rağmen işin bir mesleki eğitimi olmaması sebebiyle işini yanlış yapan kişilerin bulunduğu itibarını kaybetmiş bir sektör haline getirmektedir. Bu Sebeplerle yangın sektöründe meslek eğitiminin ve meslek etik kurallarının acilen oluşturulması gerekmektedir.
İş güvenliği ve yangın güvenliği kültürünün gelişmesi sürecinde mevzuatların uygulama ile örtüşmesini sağlayabilmek mevzuatın kapsadığı ve bu alanda hizmet veren kişi ve meslek gruplarının topluluklarının mesleki eğitimi ve belgelendirilmesi önem arz etmektedir.
Yangın güvenlik sektöründeki bazı meslekler ve kısa tanımları şu şekilde listelenebilir :
Yangın müfettişi ; Mesleki yeterlilik taslağındaki meslek tanımı ; Yangın Müfettişi iş sağlığı ve güvenliği, çevre koruma ve kalite geliştirmeye ilişkin çalışmaları gerçekleştirme, yangın, patlama ve su baskını kapsamında olay ve olay yeri inceleme, değerlendirme ve raporlama yapma ile mesleki gelişim faaliyetlerini yürütme bilgi ve becerilerine sahip nitelikli kişidir. Yangın Müfettişi meslek elemanının yürüttüğü çalışmalar; şehir, orman, deniz ve kıyı emniyeti hizmetleri dâhilinde tanımlanmış itfai – yangın olaylarını kapsar. İnceleme ve değerlendirme süreçlerinde, güvenlik, veri/bilgi ve belge toplama, görüntü ve ses kaydı alma, ölçüm, vb. uygulamaları yürüten elemanlardan oluşan ekibi, çalışmaların içeriği ve seyrine göre yönlendirebilir. Yaptığı inceleme, değerlendirme ve raporlamalar, hukuki, idari, mali süreçlere girdi sağlayacak şekilde, olayın nedenleri ve seyrinin teknik olarak açıklanmasına yöneliktir deniyor.
Yangın olay yeri inceleme uzmanı yada bilirkişi ; Yangından sonra olay yerinin incelenmesi, yangın çıkış sebeplerinin araştırılıp , delil toplanması , raporlarının hazırlanması çalışmalarını yürütebilecek özel veya teknik bilgiye sahip olması dolayısıyla oy ve görüşüne başvurulan kişidir.
Yangın güvenlik uzmanı ; Yangını önleme ve korunma amaçlı proaktif çalışmaları yapacak, riskleri değerlendirecek – risk azaltmayı uygulayacak, yapılanları denetleyecek-uygulayacak ve çalışılan ortamda yangın güvenliğine yönelik yönetim sistemini kuracak ve sürekliliğini sağlayacak olan kişidir.
Yangın risk analisti ; Binaların yangından korunması yönetmeliğine uygun olarak ve TSE ,NFPA , BSI v.b ilgili diğer standartlara göre işletmelerdeki yangın riskini analiz ederek raporlamayı yapabilecek teknik bilgi ve beceriye sahip kişidir.
Yangın eğitmeni ; 15.05.2013 tarihli 28648 sayılı resmi gazete de yayımlanan’’ Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esasları hakkında yönetmeliğin ‘’ek 1. Maddesinde düzenlenen iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri kapsamında yer alan ; aşağıda belirtilen periyodlarla
a)Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa.
- b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa.
- c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa
düzenlenen yangın güvenliği eğitimlerini teorik ve uygulamalı olarak vermeye yetkili ;yangın temel kavramları;,işyerinde yangın öncesi alınması gereken tedbirler ,yangın yerindeki tehlikeler ve yangın söndürme ekipmanlarını tanıma ve kullanma yangın anında yapılması gereken doğru davranış biçimlerini kazandırılması konularında eğitim verebilecek bilgi tecrübeye sahip ve konuyla ilgili eğitim verme yetkisini , çeşitli üniversitelerde açılmış eğitimlere katılarak ‘’yangın eğitici eğitimi’’ belgesine sahip olan kişi.
Yangın söndürme cihazları dolum ve bakım teknisyeni ; ‘’TS ISO 11602-2 Yangından Korunma Taşınabilir ve Tekerlekli Yangın Söndürücüler Muayene ve Bakım Standardı’’ ve ilgili diğer mevzuatlara göre portatif yangın söndürme cihazlarının dolum bakım ve hidrostatik testlerini ; TS 862-7 EN 3-7 +A1 Seyyar Yangın Söndürücüler – özellikler , performans gerekleri ve deney metotları standardında belirtilen testleri yapabilen ‘’TS 11827 İş yerleri – yangın söndürme cihazlarına bakım ve dolum hizmeti veren yerler için – genel kurallar Standart’ında belirtilen makine ve ekipmanları kullanabilecek teknik bilgi ve beceriye sahip kişi.
Yangın dolap –hortum-hidrant sistemleri bakım teknisyeni ; TS EN 671-3 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri – Hortum Sistemleri Yarı Rijit Hortumlar İçin Ve Makaraların Ve Yassı Hortumlu Hortum Sistemlerinin Bakımı Standardı’na ve ilgili standartlara göre yangın dolapları ve hortumlar için gerekli bakım ve kontrolleri yapan teknik bilgi ve beceriye sahip kişi.
Otomatik yangın alarm , algılama , yönlendirme acil aydınlatma sistemleri teknisyeni ; ‘’TS EN 54-1 , TS EN 54-2 , TS EN 54-3 , TS EN 54-4 , TS EN 54-5 , TS EN 54-10 , TS EN 54-11 , TS CEN/TS 54-14 Standartlarına göre sistemin kurulumunu bakım kontrollerini, testlerini yapan teknik bilgi ve beceriye sahip kişi.
Otomatik yangın söndürme sistemleri teknisyeni ; TS EN 12845 sabit yangın söndürme sistemleri ,otomatik sprinkler sistemleri ,tasarım montaj ve standardı ve TS 13345 yangın söndürme sistemleri ve donanımları standartlarına göre söndürme sisteminin kurulumunu ve periyodik bakım ve kontrollerini yapan teknik bilgi ve beceriye sahip kişi .
Basınçlı kaplar hidrostatik test elemanı ; ‘’TS ISO 11602-2 Yangından Korunma Taşınabilir ve Tekerlekli Yangın Söndürücüler Muayene ve Bakım Standardı’’ ve ilgili diğer mevzuatlara göre ; Hem taşınabilir hem de tekerlekli yada sabit duran basınçlı kapların hidrostatik testlerini yapabilecek teknik bilgi ve beceriye sahip kişi.
Yangın güvenliği ekipman – malzemeleri satış elemanı ; Söz konusu yangın güvenliği ekipmanının (yangın söndürme cihazı, yangın dolabı vb ) teknik özellikleri kullanımı ve ilgili standardı hakkında temel bilgiye sahip olup , tüketiciye ürünün tanıtımını ve satışını yapabilecek bilgi ve beceriye sahip kişi .
Yukarıda kısaca bahsettiğimiz mesleki yeterlilikler azaltılıp arttırılabilir ancak gerçek olan şu ki bu yeterliklerin akredite olarak sağlanmasına ciddi bir biçimde ihtiyaç vardır. Ülkemizde bu konu ile ilgili herhangi bir yeterlilik ve akretide bir eğitim bulunmamaktadır.
Aslında çok ilginç bir durumumuz var , ülkemizde 70 -80 yıllık bir sektör olan yangın güvenlik sektöründe faaliyet gösteren yüzlerce firma var ve bugüne kadar mesleki yeterlilik – eğitim ve akreditasyon konularında hiç bir girişimde bulunulmamış olması gerçekten çok acı ve düşündürücüdür. Ne devlet makamları – kurumları nede yangın sektöründe faaliyet gösteren firmalar sektör içi ihtisaslaşma , eğitim ve akreditasyon konusunda gelişmiş dünya standartlarına uygun bir girişim yada talepte bulunmamaktadırlar.
Şu an yangın sektöründeki karmaşa , kargaşa , eğitimsizlik , bilgisizlik ve kötü niyetli kişiler tarafından yapılan dolandırıcılıklardan kimse rahatsız değilmidir ? Yangın sektöründe hizmet vermek sadece yurtdışından malzeme getirip satmak , yangın tüpü doldurmak ve olabildiğince fazla yangın tüpünü piyasaya satmak olarak mı algılanıyor ?
İnsan hayatı ; can ve mal güvenliği ile bu kadar çok ilgili bir sektörde neden kimsecikler mesleki akreditasyon istemezler , neden sektör çalışanları için eğitim ve sertifikasyon talep etmezler bu gerçekten anlaşılır gibi değil.
Eğitim , kalitede yarışmak ve ülkemize , insanlara ve insanlığa hizmet vermek istiyorsak önceliğimiz eğitim ve akredite mesleki yeterliliklerin bir an önce sağlanması ile gerçekleşebilecektir. Yoksa en iyi tüpü ben yaparım , en iyi söndürücüyü ben yaparım , satarım diyerek , ülkedeki en iyi firma biziz diyerek sektörde bir gelişme sağlamak mümkün değildir.
Yangınlar her yıl yüzlerce ölüm ve milyonlarca liralık ekonomik kayba neden olmaktadır. Yaşanan felaketler, yangın güvenliğinin nihai amacının can ve mal kayıplarının en aza indirilmesi olduğunu göstermektedir. Günümüzde üretim ve teknolojideki gelişmeler beraberinde yeni riskleri getirmekte, değişen teknolojilerin getirdiği sistemler, alınması gereken yangın güvenlik önlemlerini de farklılaştırmaktadır. Çağın gereklerini yakalamak için eğitim ve mesleki yeterlilik akreditasyonu olmazsa olmaz bir şarttır.