İtfaiye nerede duruyor ?

 Yangın sektörü yada yangın güvenliği aklımıza geldiğinde en temel noktalardan birisi itfaiyedir. Peki sektör içerisinde itfaiye nerde duruyor ve ülkemizde yangın deyince akla ilk gelen itfaiye ile ilgili güncel yaklaşımlar nelerdir ?

Temelde yangın disiplinleri Önleme – Koruma ve Yangınla Mücadele olarak iki kısma ayrılmıştır. Ülkemizde yangın deyince algılanan ise genellikle yangınla mücadele , yangın söndürme v.b. gibi eylemlerdir. İtfaiye teşkilatları ülkemizde belediyelerin sorumluluğunda kurulmaktadır. İtfaiyenin bir çok görevi vardır ve bu görevlerden bir tanesi de yangınlara müdahale ederek söndürmek , diğer bir görevi de Binaların yangında korunması hakkındaki yönetmelikte itfaiye teşkilatına verilen görevleri yerine getirmek. BYKHY Görevleri yerine getirebilmesi için itfaiye teşkilatının  , belediye itfaiye yönetmeliğinde de belirtilen  hizmet gruplarından  teknik hizmet birimine ihtiyacı var.

Ki bu teknik hizmetler grubu ; Mühendis , mimar  , şehir plancısı , arkeolog , istatistikçi , tekniker , teknik ressam , fen memuru , programcı v.b. diyerek devam etmektedir. Tabiki bu teknik hizmetler grubunun  aynı zamanda yangın önleme , yangından korunma , yangınla mücadele v.b. gibi konular da da eğitimli olması gereklidir. Sonuçta bu teknik hizmetler grubu temel mühendislik işlerinin üzerine yapılı çevrelerdeki yangından korunma ve yangın önleme işleri üzerine çalışacaklardır.

Güncel olarak ülkemizdeki duruma bakarsak ; itfaiye teşkilatlarımızın çok azında böyle bir teknik kadro var ve bu kadronun sayısı da yetersiz , genelde itfaiye teşkilatlarında gerek müdahale gerekse önleme bölümlerinde üniversite mezunları yok denecek kadar az. Hepimizin bildiği gibi itfaiyeler belediyeler uhdesinde olduğu için genelde siyaseten yönetiliyor. Mesela itfaiye daire başkanları yada müdürleri genelde siyaseten belediye başkanın tercih ettiği kişiler oluyor. Tabiki buna bir itirazım yok sonuçta itfaiye daire başkanlığı idari bir konudur yani belediye başkanının tercih ettiği herhangi bir yönetici bu idari göreve atanabilir. Bu bir mimarın hastane müdürlüğüne atanarak hastaneyi başarı ile yönetmesi gibidir. Ve gerçekten iyi bir yönetici ise mimar yada mühendis bir hastaneyi yönetebilir. Ancak bir kaç yıl sonra bu hastane yöneticisi mimar ; ben kaç yıldır buradayım  benim yönettiğim hastanede onlarca başarılı ameliyat yapıldı artık bende ameliyat yapacağım diyebilir mi ? Hayır kesinlikle diyemez değil mi ? Çünkü yönetmek ayrı bir iş uzman olarak iş yapmak ayrı bir iştir. Ama iş itfaiye daire başkanlığı olunca tamamen değişiyor mu acaba , yani siyaseten yönetici olarak atanmış itfaiye daire başkanları – müdürleri bir süre sonra yangın uzmanlığı yapıyorlar mı ? Biz onca yangını yönettik bir sürü binayı denetledik artık bu konuda ben uzman oldum ve karar veriyorum diyebilirler mi ? Görev yaptıkları süre boyunca elde ettikleri tecrübeler ışığında ve  yangın bilimine gönül vermişler ise uluslararası akredite kurumlardan alacakları eğitim – seminer  – kurs  v.b. ile beraber , yangın uzmanlığı konusunda ilerlemişlerse  doğru değerlendirmeler yapabilirler.

Aslında BKYHY yada başka kanun ve yönetmelikler ile tanımlanan itfaiyenin yetkisi ve görevleri nelerdir. Mesela itfaiye uygunluk raporu için denetlemeye gelen uzman itfaiyeci arkadaşımız ben bu sistemi kabul etmem , şu sistemi kabul ederim deme yetkisine sahipmidir ? Yada herhangi bir marka model kabul edip etmeme  yetkisi varmıdır ? Aslında itfaiye uygunluk raporu nedir ve neleri içermektedir ? İtfaiyenin görevi BYKHY çerçevesinde olması gereken  alınması gereken önlemlerin alınıp alınmadığının olup olmadığının kontrolümüdür ? Mesela  BYKHY içerisinde tasarımcıya bırakılan yada uluslararası kurallara bakılır denen konularda yada tam olarak teknik açıklanması yapılmamış konularda itfaiyenin yetkisi nedir ?

Bilindiği üzre BYKHY tekdüze reçete sunan bir yönetmeliktir , ancak her konuda da reçetesi yoktur. Yönetmeliğimizdeki eksikliler uluslararası yönetmelikler ile desteklenmelidir. BYKHY güncel olarak yeni teknoloji ürünler yada dünyada yeni bulunan buluş ve görüşler hakkında bilgiler reçeteler içermemektedir. Bu tür konular tasarımcıya bırakılmıştır.

Ancak gelin görün ki güncel durumda yangına uygunluk raporu veren itfaiye teşkilatlarını verdiği raporlarda , biz şu  yerlerde gazlı sistemi kabul eder  onda da şu modeli kabul eder bu modeli kabul etmeyiz , hatta şu markayı kabul ederiz bunu kabul etmeyiz gibi maddeler görmekteyiz. Yada gazlı kabul eder watermist kabul etmeyiz , tozlu kabul eder gazlı kabul etmeyiz gibi  maddeler de görmekteyiz. Neden dendiğinde ise cevap yok durumdadır.  Eğer itfaiye denetleme yaparken sistem , önlem varmı yokmu kontrolü ile beraber sistemin tasarım uygunlu ve kalite kontrolü de yapacak ise olumlu yada olumsuz raporlarına nedenleri ve niçinleri de yazmak durumundadır. Bir sistemi yada tasarımı kabul yada red ediyorsanız bunun gerekçesini de yazılı olarak bildirmek zorunluğu vardır. Yoksa insanlar sizin iyi niyetli kabul yada red raporlarınızı başka türlü anlayabilirler.

Ülkemizde yangın konusundaki ihtilaflarda bir üst kurul yada kurum olmadığı için ciddi sorunlar oluşmaktadır. Evet bir yönetmelik var ancak zaten sorun yönetmeliği yorumlarken oluyor. Eğer birbirinden iki farklı yorum var ise karar mercii ise gerçekten yok.

Çok önemli bir noktada şudur ki ; 2012 yılında BYKHY  üzerinde bir değişiklik yapıldı. Yönetmeliğin 6.maddesi 4.fıkrasından yazılı olan “Projeler; ilgili belediye itfaiye birimlerinin uygun görüşü alındıktan sonra, ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır” şeklindeki cümle, Bakanlar Kurulunun 12/03/2012-2012/2958 kararı ile Resmi Gazetenin 05/04/2012 gün ve 28255 sayısında bu cümle “Projeler; ruhsat vermeye yetkili merciler tarafından onaylanarak uygulanır” şeklinde değiştirilerek itfaiye birimlerinini görüşü alınır kısmı iptal edildi.

Hala çözümlenmemiş bir sürü sorun ve soru bulunmaktadır ; İtfaiye nerede duruyor ? Yani itfaiyenin konumu nedir , itfaiyenin görev ve sorumluluklarının yeterli olup olmadığı anlamındadır ? Değilse itfaiye nerede olmalı hangi konumda durmalıdır ? Denetçi yada itfaiye raporu veren  kişi neye göre kabul ederim yada red ederim diyor ? Yönetmeliğe göre itfaiye denetleme yaparken yetki sorumluluklar neler ? Ruhsat öncesi ve sonrası denetleme sorumluluğu kimde ?

Yangın sektöründeki bu karmaşa ve kargaşayı bitirmek için ciddi bir şekilde çalışmaya ve düşünmeye ihtiyacımız var. Öncelikle ülkemizim bir yangın kurumuna ihtiyacı var ve bu kurum öncelikle ülke ölçeğinde bir yangından korunum – önleme felsefesini –ilkesini oluşturmalıdır. Sonrasında herkesin görev ve yetkileri – sorumlulukları net olarak tanımlanmalıdır. Bir data merkezi kurulmalı istatistikler raporlar bu merkezden paylaşıma açık olmalıdır.